Chomh haerach le druid
Chomh haerach le meannán
Chomh haibí le huan
Chomh hamh le taos
Chomh hanásta le gé a bheadh ag siúl ar rópa
Chomh hannamh le sneachta sa samhradh
Chomh haosta leis an cheo
Chomh hard le binn an tí
Chomh hard leis an bhfalla
Chomh hard leis an iolair
Chomh balbh le cloch
Chomh bán le bainne
Chomh bán le mo léine
Chomh beannaithe leis an sagart
Chomh beo le sionnach
Chomh beo leis an tine
Chomh binn le ceol na bpíob
Chomh binn le ceol na clársigh
Chomh binn le ceol na n-éan
Chomh binn le ceol na síog
Chomh binn le guth na n-éan.
Chomh binn leis an uiseog
Chomh bocht leis an deoir
Chomh bodhar le bodhrán
Chomh bodhar le capall maide
Chomh bodhar le cloch
Chomh bodhar le slis
Chomh bodhar le sluasaid
Chomh bog le him
Chomh bréan le camras
Chomh buan leis na flaithis
Chomh buí le hór
Chomh cam le hadharc reithe
Chomh cam le cam lúbáin
Chomh cam le cois deiridh an mhadra
Chomh cam le tuar ceatha
Chomh caoch le smután
Chomh caol le cú
Chomh ciúin le linn
Chomh ciúin leis an reilig
Chomh ciúin leis an uaigh
Chomh colgach le gráinneog
Chomh cothrom le clár
Chomh críonna leis na cait
Chomh críonna le ceo
Chomh crua le cloch
Chomh cruinn le liathróid
Chomh daingean le bianna ar mhaide bacaigh
Chomh daingean le bun crainn
Chomh daingean le carraig
Chomh dall le bonn do bhróige
Chomh dána le muc
Chomh dána leis an diabhal
Chomh dearg le fuil
Chomh díbhirceach le beach
Chomh díomhaoin le bacach an mhála
Chomh díomhaoin le damh san eadra
Chomh díomhaoin le lúidín an phíobaire *
Chomh díreach le feag
Chomh díreach le gáinne
Chomh díreach le saighdiúr
Chomh díreach le slat ghunna
Chomh dubh le hairne
Chomh dubh le bac
Chomh dubh le cleite an fhéich
Chomh dubh le daol
Chomh dubh leis an daol
Chomh dubh leis an bhfiach
Chomh dubh le gual
Chomh dubh le pic
Chomh dubh le Poll Tí Liabáin
Chomh dubh le préachán
Chomh dubh le sméar
Chomh dubh leis an sú
Chomh dubh le tóin corcáin
Chomh dúr le slis
Chomh héadrom le cleite
Chomh héadrom le sop
Chomh héasca le meannán
Chomh fada le mo lámh
Chomh fada siar agus atá siar ann
Chomh fada siar leis an mbia sa bhfaocha
Chomh fairsing le féar
Chomh fairsing le gaineamh na trá
Chomh fairsing le móin
Chomh falsa le hasal
Chomh falsa leis an mhadadh
Chomh fiáin le fia (na mbeann)
Chomh folláin leis an mbradán seang
Chomh folláin le breac
Chomh folláin le fia
Chomh fuar leis an sioc
Chomh gann le hairgead
Chomh gasta le cú
Chomh geal leis an aol
Chomh geal le criostal
Chomh geal le cúr na toinne ar trá
Chomh geal le cúr sceite
Chomh geal leis an eala
Chomh geal le sneachta
Chomh geal le sneachta aon oíche
Chomh géar le bó mhaol
Chomh glan le criostal
Chomh glan le fíoruisce
Chomh glas le féar
Chomh glas le geamhar
Chomh gnóthach le ladhraicín (lúidín) píobaire *
Chomh gorm le plúirín
Chomh hiontach le sneachta dearg
Chomh lag leis an uisce
Chomh láidir le capall
Chomh láidir le Goll mac Morna
Chomh lán le mála píbe
Chomh leitheadach leis na cuacha
Chomh liath le broc
Chomh liath leis an gceo
Chomh liath leis an iolar
Chomh liath le luch
Chomh lom le mo bhois
Chomh lom le croí mo bhoise
Chomh lom leis an uisce
Chomh luath le giorria
Chomh mall le seilide
Chomh mall le sleimide
Chomh maol le cloch
Chomh maol le croí mo dhearnan
Chomh maol le meadar
Chomh maol le tuairgnín
Chomh maol le hubh
Chomh marbh le hart
Chomh mear le míol Márta
Chomh meidhreach le dreoilín teaspaigh
Chomh meidhreach le huan óg
Chomh meidhreach le meannán míosa
Chomh milis le mil
Chomh min le plúr
Chomh min le snaois
Chomh mín le síoda
Chomh postúil le cat siopa
Chomh ramhar le rón
Chomh righin leis an táthfhéileann
Chomh ríméadach leis na cuacha
Chomh rite le bogha fidile
Chomh saibhir le Déamar
Chomh saothrach le beach
Chomh sásta le diúc
Chomh sásta le rí
Chomh sean leis an gceo
Chomh seascair le luchín i stáca
Chomh slán leis an mbradán
Chomh sleamhain le gloine
Chomh sleamhain le heascann
Chomh sleamhain le heirbeall eascainne
Chomh socair le huan
Chomh soiléir le grian an mheán lae
Chomh stuama le breitheamh
Chomh tanaí le duilleog eidhinn
Chomh te teolaí le hubh i dtóin circe
Chomh teann le téad fidile
Chomh tirim le plúr
Chomh tirim le púdar
Chomh tirim le snaois
Chomh tiubh le gaineamh an trá
* Deir Séamas Ó Scolaí:
"Chomh gnóthach le ladhraicín (lúidín) píobaire" an leagan a chloisim. An rud faoi laidhricín píobaire nach féidir léi fanacht socair nuair a bhíonn an píobaire ag seinm. Bíonn sí ag imeacht i gcónaí ach ní dhéanann sí tada! Saothar in aisce ar fad aici é.
Dornán samhlacha ag baint leis na héin (ó Dennis King)
Chomh ríméadach leis na cuacha
Chomh leitheadach leis na cuacha
Chomh haerach le druid
Chomh geal leis an eala
Chomh dubh le préachán
Chomh dubh le cleite an fhéich
Chomh liath leis an iolar
Tomhas bunaithe ar samhlacha (ó Maitias Mac Cárthaigh)
Chomh dubh le daol,
Chomh dearg le fuil,
Chomh hard leis an bhfalla,
Chomh milis le mil.
Cé rud é?
Sméara dubha
(an sceach, ní foláir, atá chomh hard leis an bhfalla).
Buíochas mór le Dennis King a bhailigh an mhórchuid de na samhlacha seo. Deir sé go bhfuil an chuid is mó acu le fáil scaipthe ar fud foclóir Uí Dhónaill. Agus buíochas le Maitias Mac Cárthaigh, Séamas Ó Scolaí, agus Laura Guardi a chuir cuid mhór eile acu don liosta Gaelic-L.