Gàidhlig

Samhlacha

Chomh haerach le druid
Chomh haerach le meannán

Chomh haibí le huan

Chomh hamh le taos

Chomh hanásta le gé a bheadh ag siúl ar rópa

Chomh hannamh le sneachta sa samhradh

Chomh haosta leis an cheo

Chomh hard le binn an tí
Chomh hard leis an bhfalla
Chomh hard leis an iolair

Chomh balbh le cloch

Chomh bán le bainne
Chomh bán le mo léine

Chomh beannaithe leis an sagart

Chomh beo le sionnach
Chomh beo leis an tine

Chomh binn le ceol na bpíob
Chomh binn le ceol na clársigh
Chomh binn le ceol na n-éan
Chomh binn le ceol na síog
Chomh binn le guth na n-éan.
Chomh binn leis an uiseog

Chomh bocht leis an deoir

Chomh bodhar le bodhrán
Chomh bodhar le capall maide
Chomh bodhar le cloch
Chomh bodhar le slis
Chomh bodhar le sluasaid

Chomh bog le him

Chomh bréan le camras

Chomh buan leis na flaithis

Chomh buí le hór

Chomh cam le hadharc reithe
Chomh cam le cam lúbáin
Chomh cam le cois deiridh an mhadra
Chomh cam le tuar ceatha

Chomh caoch le smután

Chomh caol le cú

Chomh ciúin le linn
Chomh ciúin leis an reilig
Chomh ciúin leis an uaigh

Chomh colgach le gráinneog

Chomh cothrom le clár

Chomh críonna leis na cait
Chomh críonna le ceo

Chomh crua le cloch

Chomh cruinn le liathróid

Chomh daingean le bianna ar mhaide bacaigh
Chomh daingean le bun crainn
Chomh daingean le carraig

Chomh dall le bonn do bhróige

Chomh dána le muc
Chomh dána leis an diabhal

Chomh dearg le fuil

Chomh díbhirceach le beach

Chomh díomhaoin le bacach an mhála
Chomh díomhaoin le damh san eadra
Chomh díomhaoin le lúidín an phíobaire *

Chomh díreach le feag
Chomh díreach le gáinne
Chomh díreach le saighdiúr
Chomh díreach le slat ghunna

Chomh dubh le hairne
Chomh dubh le bac
Chomh dubh le cleite an fhéich
Chomh dubh le daol
Chomh dubh leis an daol
Chomh dubh leis an bhfiach
Chomh dubh le gual
Chomh dubh le pic
Chomh dubh le Poll Tí Liabáin
Chomh dubh le préachán
Chomh dubh le sméar
Chomh dubh leis an sú
Chomh dubh le tóin corcáin

Chomh dúr le slis

Chomh héadrom le cleite
Chomh héadrom le sop

Chomh héasca le meannán

Chomh fada le mo lámh

Chomh fada siar agus atá siar ann
Chomh fada siar leis an mbia sa bhfaocha

Chomh fairsing le féar
Chomh fairsing le gaineamh na trá
Chomh fairsing le móin

Chomh falsa le hasal
Chomh falsa leis an mhadadh

Chomh fiáin le fia (na mbeann)

Chomh folláin leis an mbradán seang
Chomh folláin le breac
Chomh folláin le fia

Chomh fuar leis an sioc

Chomh gann le hairgead

Chomh gasta le cú

Chomh geal leis an aol
Chomh geal le criostal
Chomh geal le cúr na toinne ar trá
Chomh geal le cúr sceite
Chomh geal leis an eala
Chomh geal le sneachta
Chomh geal le sneachta aon oíche

Chomh géar le bó mhaol

Chomh glan le criostal
Chomh glan le fíoruisce

Chomh glas le féar
Chomh glas le geamhar

Chomh gnóthach le ladhraicín (lúidín) píobaire *

Chomh gorm le plúirín

Chomh hiontach le sneachta dearg

Chomh lag leis an uisce

Chomh láidir le capall
Chomh láidir le Goll mac Morna

Chomh lán le mála píbe

Chomh leitheadach leis na cuacha

Chomh liath le broc
Chomh liath leis an gceo
Chomh liath leis an iolar
Chomh liath le luch

Chomh lom le mo bhois
Chomh lom le croí mo bhoise
Chomh lom leis an uisce

Chomh luath le giorria

Chomh mall le seilide
Chomh mall le sleimide

Chomh maol le cloch
Chomh maol le croí mo dhearnan
Chomh maol le meadar
Chomh maol le tuairgnín
Chomh maol le hubh

Chomh marbh le hart

Chomh mear le míol Márta

Chomh meidhreach le dreoilín teaspaigh
Chomh meidhreach le huan óg
Chomh meidhreach le meannán míosa

Chomh milis le mil

Chomh min le plúr
Chomh min le snaois

Chomh mín le síoda

Chomh postúil le cat siopa

Chomh ramhar le rón

Chomh righin leis an táthfhéileann

Chomh ríméadach leis na cuacha

Chomh rite le bogha fidile

Chomh saibhir le Déamar

Chomh saothrach le beach

Chomh sásta le diúc
Chomh sásta le rí

Chomh sean leis an gceo

Chomh seascair le luchín i stáca

Chomh slán leis an mbradán

Chomh sleamhain le gloine
Chomh sleamhain le heascann
Chomh sleamhain le heirbeall eascainne

Chomh socair le huan

Chomh soiléir le grian an mheán lae

Chomh stuama le breitheamh

Chomh tanaí le duilleog eidhinn

Chomh te teolaí le hubh i dtóin circe

Chomh teann le téad fidile

Chomh tirim le plúr
Chomh tirim le púdar
Chomh tirim le snaois

Chomh tiubh le gaineamh an trá

* Deir Séamas Ó Scolaí:

"Chomh gnóthach le ladhraicín (lúidín) píobaire" an leagan a chloisim. An rud faoi laidhricín píobaire nach féidir léi fanacht socair nuair a bhíonn an píobaire ag seinm. Bíonn sí ag imeacht i gcónaí ach ní dhéanann sí tada! Saothar in aisce ar fad aici é.

Dornán samhlacha ag baint leis na héin (ó Dennis King)

Chomh ríméadach leis na cuacha
Chomh leitheadach leis na cuacha
Chomh haerach le druid
Chomh geal leis an eala
Chomh dubh le préachán
Chomh dubh le cleite an fhéich
Chomh liath leis an iolar

Tomhas bunaithe ar samhlacha (ó Maitias Mac Cárthaigh)

Chomh dubh le daol,
Chomh dearg le fuil,
Chomh hard leis an bhfalla,
Chomh milis le mil.

Cé rud é?

Sméara dubha
(an sceach, ní foláir, atá chomh hard leis an bhfalla).

Buíochas mór le Dennis King a bhailigh an mhórchuid de na samhlacha seo. Deir sé go bhfuil an chuid is mó acu le fáil scaipthe ar fud foclóir Uí Dhónaill. Agus buíochas le Maitias Mac Cárthaigh, Séamas Ó Scolaí, agus Laura Guardi a chuir cuid mhór eile acu don liosta Gaelic-L.


2011-12-13 CPD