Mairead Dhòmhnallach is Màiri Liondsaidh

air a chlàradh le Andreas Wolff
air 31 An t-Iuchar 2007
ann an Capasdal (Aird) aig taigh Mhairead
mp3 loudspeaker

Àite air an mp3 agus geàrr-chunntas:

00:00
- An seann taigh sgoileadh: Ro Achd an Fhoghlaim (1872) dh'fheumadh iad sgillinn a phàigheadh a h-uile là nan robh iad airson a dhol dhan sgoil; cha deach seanmhair Màiri a-riamh ann is cha robh comas leughaidh no Beurla no comas chunntadh aice.

05:00
- Na cottars: "Cha robh sian idir aca!" Bha iad a' fuireach air an "lot dubh".

10:00
- Croit mo sheanair
- Na h-ainmean as cumanta: MacIlleBhrath [-vræ], Robastanaich, MacAonghais

15:00
- Thàinig muinntir Chàradal dhan Aird nuair chaidh iad fhuadach air sgàth feum air sgoil
- A' buain raineach gus leapanan is eile a dhèanamh

20:00
- Taighean-tughaidh
- Bhiodh croabhan chaorainn a' cumail bana-bhuidseachd air falbh.
- Saobh-chràbhaidhean: Bhiodh daoine gan cumail beò mar chleachdaidhean gun a bhith a' creidsinn unnta: Chuireadh daoine bainne ri taobh "Creag a' Ghruagaich" gus nach toireadh a' ghruagach am bainne air falbh bhon chrodh.

meadhanach

Gleann Meadhanach faisg air Càradal (dealbh le Andreas Wolff)
25:00
- Iomradh air an Dà Shealladh: Cuideigin a' faicinn bàs san teaghlach mus tachradh e. (eadar-dhealaichte bho:)

30:00
- Bana-bhuidseachd: Cuideigin a' fàgail uighean air mullach an taighe. Fàg iad!
- Daoine a' cur crodh a-mach dhan mhoineadh

35:00
- A' faicinn solas
- A' chladh sa Chill Mhòr agus seann chladh san Aird

40:00
- Thàinig daoine dhan Aird, is coltach, san 18mh linn. An toiseach cha robh ann ach "Fear na h-Airdeadh" (fear taca).
- "Na piosan": An seo bhiodh pios aig an fheadhainn aig an robh croit gu math beag.

45:00
- Tarbh a' tighinn bho bòrd àiteachas is bha taigh cruinn aige: "Taigh an Tairbh" aig "Bealach Taigh Sheumais"; Bhiodh aig a h-uile croit ri beagan sìol a thoirt seachad dha. Bhiodh do nàbaidh ga thoirt dha gus dèanamh cinnteach gun toireadh a h-uile duine na bha feumach dha.

50:00
- Bhiodh eagal aig daoine mu na chanadh muinntir a' bhaile.
- Cha bhiodh tu airson do chuid fhèin a chur air adhart.
- Chan e rud math a bh' ann a bhith gad mholadh fhèin.

55:00
- Is e rud dona a bh' ann a bhith a' feuchainn ri faighinn a-staigh air daoine mòra.
- Cha robh inferiority complex ann idir. Cha robh croitear a' smaoineachadh gun robh na h-uachdairean na b' fhèarr na daoine àbhaisteach ged a bha fios aca gun robh iad na bu bhòchda.

1:00:00
- Cha robh Slèite a-riamh uabhasach ceòlmhor. Is coltach gun robh Tròndairnis gu math ceòlmhor agus dannsaichean rathaid aca cuideachd ged a bha an eaglais na bu làidire aig ceann a tuath.
- Dhèanadh Tèarlach Alasdair, athair Tèarlach MacIlleBhrath agus Peigi Eòin òrain.

1:05:00
- Dh'fhosgail eaglais stèidhichte san Aird an 1907. Thuirt seanmhair Màiri nach b' urainn dhi a dhol ann oir cha robh pios airgid aice a chuireadh i sa cholection.
- Ged a gheibheadh iad cutagan air an tràigh airson breacast cha robh an t-àcras a-riamh orra.

1:10:00
- Dh'itheadh iad faochagan ach chan itheadh iad maoraich eile air sgàth is gun robh sin gan cuimhneachadh a' bhochdainn.

1:15:00
- Chuideachadh daoine a chèile nuair a bha teaghlach ann an staing. Chaochaill pàrantan seanmhair Màiri le fiabhras. Chaidh i a Chamuscross a dh'obair nuair a bha i 8 bliadhna a dh'aois. B' e muinntir na h-Airdeadh a bha a' coimhead às an dèidh agus a' dèanamh tughadh air an taigh aca.
- Bha goirt aca aig àm a ghaiseadh a' bhuntàta.
- Ach mar as trice bhiodh toileachas aca.

1:20:00
- Ach bha beatha cruaidh aca is cha robh iad romantic.
- Aig 18 bliadhna rachadh daoine sìos a Ghlaschu gus obair fhaighinn. Dh'fhàgadh iad an Aird airson a' chiad uair an uair sin. Ach cha robh t-sìde aca a' smaoineachadh mu dhèidhinn. Dh'fhalbh feadhainn a Shanghai agus Vancouver gun a bhith air falbh bhon Aird a-riamh ro na sin.

1:25:00
- Bha pàrantan Mhairead a' smaoineachadh gun robh iad beartach aon uair is gun ruigeadh iad Astràilia. B' fheudar dhaibh obair a dhèanamh gun a bhith faighinn airgead dìreach gus àite-fuirich is biadh fhaighinn ge-tà.

1:30:00
- Na far-ainmean an Slèite
- Is coltach gun robh muinntir Tharsgabhaig air ceilidh gu anmoch.

1:35:00
- Arranged marriages ann an 1906
- Dòighean-leighis

1:40:00
- Reiteach is bainnsean: Bhiodh iad a' gabhail biadh sna taighean. Aig toiseach an fhicheadamh linn bha daoine a' pragtasadh ri ithe le sgian is fork airson bainnis.
- "Cha robh an treana seo a' dol a Mhalaig nuair a dh'fhalbh piuthair mo mhàthair a Ghlaschu." Dh'fhalbh i air bàta a Ghlaschu.

1:45:00
- An tobar
- Reiteach is bainis

1:50:00
- Beicearachd: cha robh oven aca le sin cha b' urainn dhaibh pastry a dhèanamh. Cha bhiodh daoine a' dèanamh ach sconaichean is aran-coirce.

1:55:00
- Na sithichean: Cha robh daoine a' bruidhinn mun dèidhinn gu tric tuilleadh.
- Àiteachan san Aird: Iachdair, Sileach, Tòrr a' Mhuileagain, An drochaid bhriste, Bealach Mhoireamh, Càrr na Mhansanaich, Gobhan na Guidhe, A' Choranais

2:00:00
- Obair: Bha fireanaich is boireannaich a' buan an fheamainn agus ag obair air feur còmhla. B' e rud uabhasach a bh' ann nan robh fireannach a' biadhadh chearcan.

2:05:00
- Na far-ainmean
- Ghnogadh tu air doras is rachadh tu staigh gun feitheamh.

air ais