9. The article: Nouns with inital vowel

Two groups: (A) Masculines; (B) Feminines

Group A

Article: an t- in singular; na h- in plural

ainma namean t-ainmna h-ainmean
amadana foolan t-amadanna h-amadain
allta brookan t-alltna h-uillt
eacha horsean t-eachna h-eich
euna birdan t-eunna h-eoin
iasga fishan t-iasgna h-eisg
iseana chickenan t-iseanna h-iseain (The young of any bird)
òrgoldan t-òrna h-òir (The gold coins)
òrda hammeran t-òrdna h-ùird
ubhan egg an t-ubhna h-uibhean
uisgewateran t-uisgena h-uisgeachan

Group B

Article: an in singular; na h- in plural

acairan anchoran acairna h-acraichean
na h-acairean
abhainna riveran abhainnna h-aibhnichean
adharca swanan adharcna h-adhaircean
ealaa hornan ealana h-ealachan
eaglaisa churchan eaglaisna h-eaglaisean
eilida hindan eilidna h-eildean
iuchaira keyan iuchairna h-iuchraichean
itea featheran itena h-itean
òigha virginan òighna h-òighean
uinneaga windowan uinneagna h-uinneagan
ubhalan applean ubhalna h-ùbhlan

Note 1

In Group A, nominative, accusative and dative of the nouns are alike after the indefinite article. E.g.:

Tha each anns an stàbull - A horse is in the stable.
Chunnaic am fear each - The man saw a horse.
Thàinig an gille le each - The lad came with a horse.

Note 2

In the nominative and accusative the definite article takes the form "an t-". E.g.:

Tha an t-iasg anns a' phoit - The fish is in the pot.
Chuir a' bhean an t-iasg air a' bhord - The woman put the fish on the table.

In the dative case, however, the definite article takes the form "an". E.g.:

Tha uisge anns an allt - Water is in thebrook.
Tha earball air an iasg - A tail is on the fish.

Note 3

In Broup B, the nominative and accusative are similar after the indefinite article in English. E.g.:

Tha eala air an abhainn - A swan is on the river.
Chunnaic mi eala air an loch - I saw a swan on the loch.

The dative case is like the nominative and accusative - except where there are changes due to the "declensions" to which the nouns belong. E.g.:

Tha bàta air abhainn - A boat is on a river.
Tha sgiathan air eala - Wings are on a swan (or, a swan has wings)

But:

Tha gloinne ann an uinneig - Glass is in a window (a pane of glass)
(not, Tha gloinne ann an uinneag)

Note 4

In the nominative, dative and accusative, the definite article takes the form "an:". E.g.:

Tha an iuchair anns an dorus - The key is in the door.
Fhuair mi an iuchair air an làr - I got the key on the floor.
Thàinig am balach leis an iuchair - The boy came with the key.

Additional vocabulary

Group A. - Nouns
athair, a fathereilean, an island
aodach, cloth, clothesiasgair, a fisherman
airgiod, moneyìm, butter
aran, breadòganach, a youth
arbhar, cornuaireadair, a timepiece
Group B. - Nouns
airigh, a shielinginnis, pasture
earb, a roeosag, a breeze
iolair, an eagleoidhche, a night
Verbs
bhuain, reapedsheas, stood
bhris, brokethog, lifted, raised, built
thilg, threw, shotcheannaich, bought

Leughadh

Bha an t-aodach air an duine. Tha an t-iasg anns a' mhuir. Bha an t-aran air an truinnsear. Chuir a' chaileag an t-ìm air a' bhòrd. Bha an iuchair anns an dorus. Tha adhaircean air an damh. Chuir a' bhean an t-ìm air an aran. Thàinig an gille leis an iasg ann am poca. Chunnaic mi am bàta anns an abhainn. Bhuain an tuathanach an t-arbhar anns an achadh. Sheas an t-iasgair anns a' bhàta agus thog e an acair. Thilg an t-amadan an t-òrd anns an allt. Fhuair an t-òganach an t-òr anns a' phoca, agus chuir e an t-airgiod anns an abhainn. Tha loch aig an eaglais agus tha na h-ealachan air an loch. Fhuair a' chaileag na h-uibhean agus na h-itean anns an nead. Bhris a' chearc na h-uibhean. Bha an sealgair anns a' bheinn agus thilg e an eilid leis a' ghunna. Cheannaich a' bhean ùbhlan anns a' bhùth. Fhuair am balach na h-ùbhlan air a' bhòrd.

Bha an cìobair air a' mhonadh agus fhuair e aran, agus ìm, agus càise anns an àirigh. Chunnaic e a' bhó anns an innis. Chuala an t-òganach osag anns na craobhan.


QUESTIONSANSWERS
Có bha aig an dorus?Bha Seumas aig an dorus.
Who was at the door?James was at the door.
C'àite an robh Sumas?Bha e aig an allt.
Where was Seumas?He was at the brook.
C'uin' a bha Seumas anns a' choille?Bha e anns a' choille anns a' mhaduinn.
When was James in the wood?He was in the wood in the morning.
C'uin a thàinig Seumas?Thàinig e an dé.
When did James come?He came yesterday.
1996-01-15 CPD